شناخت عوامل مؤثر بر کیفیت حسابرسی

ارتقای سطح کیفی خدمات حسابرسی، افزون بر آنکه موجب اتکاپذیری و افزایش اعتبار فرایند گزارشگری مالی می شود، که نتیجه آن

تصمیم گیری آگاهانه اقتصادی در راستای تخصیص بهینه منابع و کارایی بازار سرمایه است، در بازتاب صلاحیت حرفه ای حسابرسان در بازار خدمات حسابرسی نیز تأثیرگذار است.  تمایل به کسب منافع درازمدت در زمینه اعتبار حرفه ای و تحصیل درامد، موجب شده است تا از دیدگاه حسابرسان، کیفیت حسابرسی به عنوان عاملی در راستای افزایش رقابت حرفه ای در بازار خدمات حسابرسی تلقی شده و از این منظر نیز در تحقیقهای انجام شده مورد توجه و اقبال قرار گرفته است.

تعریف ارائه شده از کیفیت حسابرسی بدینگونه است: (ایجاد اطمینان از صورتهای مالی، کیفیت حسابرسی است و احتمال آن که

صورتهای مالی هیچ گونه تحریف بااهمیتی نداشته باشد)

این تعریف بر نتیجه حسابرسی تأکید دارد؛ زیرا قابلیت اتکا به صورتهای مالی تا قبل از انجام حسابرسی قابل تعیین نیست؛ بنابراین، کیفیت واقعی حسابرسی غیرقابل مشاهده است و نمی تواند ارزیابی شود مگر تا زمانی که حسابرسی به نتیجه برسد .

از آنجا که کیفیت واقعی حسابرسی قبل از انجام حسابرسی و یا در حین حسابرسی قابلیت مشاهده ندارد، نیاز به متغیرهایی است تا براساس آنها بتوان کیفیت واقعی حسابرسی را ارزیابی کرد. با اینکه عوامل زیادی بر کیفیت خدمات حسابرسی تأثیر میگذارد، اما تحقیقهای معدودی در جهت ایجاد چارچوب یا مدلی ادراکی جهت تشریح ساختار کیفیت خدمات حسابرسی، انجام شده است.

در دهه های اخیر، برخی از پژوهش های انجام شده در حوزه کیفیت حسابرسی، تلاش در ارائه یک چارچوب تحلیلی براساس مقررات حسابرسی در کشورهای اروپایی و نیز نتیجه پژوهش های قبلی داشته اند؛

 پژوهش موضوع این مقاله، تلاش دارد با تدوین عوامل مؤثر بر کیفیت حسابرسی براساس نتیجه پژوهشهای انجام شده و راهکارهای ارائه شده در استانداردهای حسابرسی ایران در خصوص بهبود کیفی خدمات حسابرسی و ارائه آنها در قالب یک مدل مفهومی، عوامل منفرد و پراکنده مؤثر بر کیفیت حسابرسی براساس پژوهشهای قبلی را در قالب عوامل اصلی و عملیاتی، مورد توجه قرار دهد. ارائه مدلهایی مفهومی در خصوص کیفیت حسابرسی براساس قضاوت سنجی از افراد حرف های در مطالعه های استنباط سنجی، ضمن ایجاد قابلیت بررسی دقیق تر فاصله انتظارهای بین ارائه دهندگان و استفاده کنندگان از خدمات حسابرسی در خصوص کیفیت حسابرسی، مبانی نظری در حوزه کیفیت حسابرسی را براساس قضاوتهای حرفه ای، بسط و گسترش خواهد داد.

ویژگیهای عوامل مؤثر بر کیفیت خدمات حسابرسی

با بهره گیری از تحقیقهایی که به بررسی عوامل مؤثر بر کیفیت حسابرسی پرداخته اند، چارچوبی جهت کیفیت حسابرسی و یک

مدل مفهومی در این خصوص، ارائه شده است. ویژگیهای کیفی بیان شده در این چارچوب، شامل 20 مورد است که برای سه عامل عملیات حسابرسی ، گروه حسابرسی ، و مقررات حسابرسی ، ارائه شده و به شرح زیر است.

ویژگیهای زمینه عملیات حسابرسی مؤثر بر کیفیت حسابرسی

براساس مفاهیم نظری حاصل از تحقیقهای انجام شده، ویژگیهای عوامل مؤثر بر کیفیت حسابرسی براساس زمینه عملیات حسابرسی، به شرح زیر قابل تبیین است:

کیفیت فرایند حسابرسی و مستندسازی

رعایت استانداردهای حسابرسی در حوزه برنامه حسابرسی به منظور تعیین و ارزیابی کنترلهای داخلی و تعیین آزمونهای محتوای مناسب براساس شواهد و مستندهای حسابرسی در راستای ارائه اظهارنظر، اهمیت فراوانی در کیفیت اجرای عملیات حسابرسی دارد. براساس استاندارد حسابرسی شماره 230  ایران، تهیه به موقع مستندهای حسابرسی كافی و مناسب، به افزایش كیفیت حسابرسی كمك میكند و بررسی و ارزیابی اثربخش شواهد حسابرسی کسب شده و نتایج به دست آمده را پیش از نهایی کردن گزارش حسابرس، تسهیل میکند )کمیته تدوین استانداردهای حسابرسی، 1392)

تداوم حسابرسی واحد مورد رسیدگی

با افزایش میزان تجربه حسابرسان، درک آنان از انواع تحریفهای احتمالی موجود در صورتهای مالی افزایش می یابد؛ بنابراین، کیفیت تصمیم گیری حسابرسان با افزایش میزان تجربه حسابرسان نسبت به نوع فعالیت صاحبکار، افزایش می یابد و با افزایش دوره تصدی حسابرسان، تقویت می شود.

استفاده از خدمات کارشناسی

استفاده از نتایج كار كارشناس به عنوان بخشی از شواهد حسابرسی، در راستای بهبود قضاوت حرفه ای و پشتوانه اظهارنظر حسابرسی است. حسابرسان ضمن رسیدگی های خود، ممكن است به كسب شواهد حسابرسی از طریق كارشناس نیاز داشته باشند.  براساس استاندارد حسابرسی شماره 620 ایران، حسابرس برای تشخیص ضرورت استفاده از كار كارشناس، باید تمامی موارد شامل اهمیت سرفصل موردنظر، خطر ارائه نادرست با توجه به نو ع و ماهیت و پیچیدگی موضوع موردنظر، مقدار و كیفیت سایر شواهد حسابرسی در دسترس را ارزیابی كند )کمیته تدوین استانداردهای حسابرسی، (1392

پذیرش توصیه های حسابرسان از سوی صاحبکار

براساس استانداردهای حسابرسی ایران، حسابرسان پس از ارائه گزارش درباره سیستم كنتر ل داخلی و پیشنهادهای لاز م برای انجام اقدامهای اصلاحی به مدیریت، به طور معمول اقدامهای انجام شده از سوی مدیریت و دلایل رد برخی پیشنهاد ها را ارزیابی میکنند )کمیته تدوین استانداردهای حسابرسی،1392)  بنابراین، پذیرش توصیه های حسابرسان افزون برافزایش کارایی و اثربخشی کنترلهای داخلی، موجب استنباط  مناسب صاحبکار از کیفیت خدمات حسابرسی )کیفیت ظاهری( شده و از طرف دیگر، مسیر عملیاتی حسابرسان را در تشخیص تحریفهای عمده در صورتهای مالی، هموار می سازد. همچنین، این امر در بهبود کیفی گزارش حسابرسی سال یا سالهای بعد، مؤثر خواهد بود.

حضور مناسب شریک حسابرسی در عملیات حسابرسی

حضور شریک حسابرسی در حین عملیات حسابرسی، در راستای کارایی و اثربخشی عملیات حسابرسی در زمینه هایی چون شناخت موضو ع فعالیت واحد مورد رسیدگی، طرح كلی حسابرسی، تأثیر قوانین یا استانداردهای حرف های جدید بر كار حسابرسی و اطلاعات لازم برای برآورد خطر حسابرسی، تأکید شده است )کمیته تدوین استانداردهای حسابرسی،1392 ( این امر موجب اثربخشی فرایند نظارت کیفی بر نحوه اجرای عملیات حسابرسی براساس استانداردهای حسابرسی و مقررات وضع شده و در نهایت بهبود کیفیت حسابرسی خواهد بود .

اطلاع کافی شریک حسابرسی از صنعت صاحبکار

شناخت فعالیت صاحبکار، زمینه ا ی را فراهم میکند که حسابرس با توجه به آن، به قضاوت حرفه ا ی بپردازد.  

شناخت فعالیت واحد مورد رسیدگی و بهره گیری مناسب از آن، حسابرس را در مواردی مانند ارزیابی کنترلهای داخلی و برآورد خطرها )خطر ذاتی و کنترل(  و شناسایی مشکلها، تهیه طرح کلی حسابرسی و برنامه ریزی و اجرای حسابرسی به گونه ای اثربخش و کارامد، یاری می رساند )کمیته تدوین استانداردهای حسابرسی،1392 ( از طرفی، کسب اطلاعات مناسب از فعالیت صاحبکار، توان فنی شریک یا مدیر فنی حسابرسی را در جهت ارزیابی نکته های حسابرسی عمده و با اهمیت و تعیین نوع اظهارنظر حسابرسی مناسب، افزایش می دهد.

کیفیت ارتباط بین گروه حسابرسی و کارکنان واحد مورد رسیدگی

ارتباط مناسب و اثربخش گروه حسابرسی در راستای کسب شناخت از صنعت مربوط به فعالیت صاحبکار و افزایش توان اعمال قضاوت حرفه ای در ارزیابی کنترلهای داخلی و امکان کشف تحریف های با اهمیت، می تواند به نحو اثربخشی در کیفیت حسابرسی ایجاد مطلوبیت کند؛ ضمن آنکه تبادل اطلاعات فنی بین حسابرسان و کارکنان صاحبکار، در حوزه مقررات و استانداردهای حسابداری و حسابرسی می تواند در کاهش موارد نبود توافق و در نتیجه کاهش فاصله انتظارها و در

نهایت بهبود کیفی گزارشهای حسابرسی نیز مؤثر باشد.

مدیریت بودجه زمانی گروه حسابرسی

بودجه زمانیِ محدود و پرفشار، ازیک طرف موجب کاهش اثربخشی عملیات حسابرسی به دلیل نبود امکان کشف تحریفهای با اهمیت و از طرفی دیگر، موجب کاهش کارایی عملیاتی از نظر صرف وقت و هزینه های کارکنان، می شود

کیفیت ارتباط گروه حسابرسی با ارکان راهبری شرکت

براساس تحقیقهای اخیر انجام شده، وجود کمیته های حسابرسی فعال و مستقل در شرکتهای صاحبکار، با افزایش کیفیت حسابرسی ارتباط نزدیکی دارد. بر این اساس، در راستای نظریه کارگزاری، وجود قوانین مؤثر منجر به محدودشدن حیطه عمل غیرمسئولانه مدیران می شود . از اینرو، وجود کمیته حسابرسی پرقدرت موجب می شود که کیفیت حسابرسی مستقل،

 با اطمینا ن دهی از این موضوع که حسابرس واقعیتها را بیان کرده و تحت تمایل مدیریت قرار نمی گیرد، افزایش یابد؛ بنابراین، ارتباط مناسب گروه حسابرسی با گروه راهبری بنگاه در واحدهای مورد رسیدگی، سبب تقویت استقلال حسابرسان و در نتیجه بهبود کیفی گزارشهای حسابرسی خواهد بود.

ویژگیهای گروه حسابرسی مؤثر بر کیفیت حسابرسی

ویژگیهای کیفی حسابرسی براساس چارچوب کیفی ارائه شده در پژوهشهای پیشین در زمینه نقش گروه حسابرسی و تأثیر آن بر

کیفیت حسابرسی به شرح زیر است:

رعایت اخلاق حرفه ای خارج از عملیات حسابرسی

الزامهای اخلاقی مربوط به كارهای حسابرسی به طور معمول دربرگیرنده آیین رفتار حرفه ای است كه بیشتر جنبه بازدارنده دارد. طبق آیین رفتار حرفه ای، اصول اساسی اخلاق حرفه ای شامل درستکاری، بی طرفی، صلاحیت و مراقبت حرفه ای، رازداری و رفتار حرفه ای است.

نبود مشکلهای شخصی اعضای گروه حسابرسی در حین عملیات

نبود مشکلهای فردی اعضای گروه حسابرسی در حین اجرای عملیات حسابرسی، در کیفیت حسابرسی تأثیر دارد. تحقیقهای اخیر انجام شده، نبود اینگونه موارد را نیز در افزایش کارایی و اثربخشی عملیات حسابرسی و در نتیجه بهبود کیفیت حسابرسی، مؤثر دانسته اند.

اطلاعات و توانایی فنی مناسب شریک حسابرسی

از آنجا که طبق استانداردهای حسابرسی ایران، مدیر مسئول كار باید مسئولیت كیفیت هر كار حسابرسی محول شده به وی را

بپذیرد، لازم است در همه مراحل كار حسابرسی الگویی را درباره كیفیت حسابرسی برای دیگر اعضای گروه تدوین کند. این الگو، به طور معمول از طریق اقدامهای مدیر مسئول كار و پیامهای مناسب وی مانند اهمیت اجرای كار طبق الزامهای استانداردهای حرفه ای، قانونی و مقرراتی، اهمیت رعایت سیاستها و روشهای كنترل كیفیت مؤسسه، به اعضای گروه ارائه می شود )کمیته

تدوین استانداردهای حسابرسی،1392 (

آموزش مناسب گروه حسابرسی در جهت کسب اطلاعات و توانایی فنی

از آنجا که تواناییها و صلاحیت مورد انتظار از گروه حسابرسی شامل مواردی چون شناخت و تجربه عملی از كارهای حسابرسی

با توجه به ماهیت و پیچیدگی آنها، شناخت الزامهای استانداردهای حرفه ای، قانونی و مقرراتی، دانش فنی مناسب، شناخت از

صنعت مربوط به فعالیت صاحبکار، توان اعمال قضاوت حرفه ای، شناخت از سیاستها و روشهای كنترل كیفیت مؤسسه است  لازم است در خصوص آموزش مناسب و سرپرستی حین کار گروه حسابرسی در جهت کسب صلاحیتهای لازم، اقدامهای مناسبی صورت گیرد.

اندازه مؤسسه حسابرسی

برخی از صاحبنظران معتقدند که مؤسسه های حسابرسی بزرگ تر، خدمات حسابرسی را باکیفیت بالاتری ارائه م یکنند؛ زیرا مایلند تا حسن شهرت خود را در بازار خدمات حسابرسی افزایش دهند De Angelo, 1981)  دی آنجلو ( با ارائه یک روش

 تحلیلی، نشان داد که اندازه مؤسسه های حسابرسی با کیفیت حسابرسی رابطه مثبتی دارد؛ زیرا از دیدگاه اقتصادی، زیان ناشی

از قصور در کشف و گزارش تحریفهای بااهمیت در مؤسسه های بزرگ، درخور توجه است. تصور بر این است که چنین

مؤسسه هایی به دلیل دسترسی به منابع و امکانهای بیشتر برای آموزش حسابرسان خود و انجام آزمونهای مختلف، خدمات حسابرسی را با کیفیت بالاتری ارائه می دهند.

کیفیت مدیریت گروه حسابرسی

مدیریت گروه حسابرسی براساس استاندارد حسابرسی شماره 220 ایران  شامل انجام شدن كار طبق الزامهای استانداردهای

حرفه ای، قانونی و مقرراتی، مشخص شدن موضوعهای عمده مستلزم بررسی بیشتر، انجام شدن مشورتهای مناسب و مستندكردن و اجرای نتیجه مشورتها، ضرورت تجدیدنظر در ماهیت، زمانبندی اجرا و میزان كار اجراشده، پشتیبانی كار انجام شده از نتیجه به دست آمده و مستند شدن آن به گونه ای مناسب، كافی و مناسب بودن شواهد کسب شده برای پشتیبانی از گزارش حسابرس و دستیابی به هدفهای روشهای انجام كار حسابرسی است .

ویژگیهای زمینه مقررات حسابرسی مؤثر بر کیفیت حسابرسی

ویژگیهای کیفی حسابرسی براساس چارچوب کیفی ارائه شده در پژوهشهای پیشین در زمینه نقش مقررات حسابرسی و تأثیر آن

بر کیفیت حسابرسی به شرح زیر است:

لزوم چرخش دوره ای حسابرس

اثر تداوم انتخاب حسابرس یا طولانی شدن دوره تصدی حسابرسان بر کیفیت حسابرسی از دو منظر قابل بررسی است. از طرفی، موجب می شود تا حسابرس  به مرور  با فعالیت صاحبکار آشنا شود که این موضوع، سبب افزایش صلاحیت حرفه ای حسابرس

و کیفیت حسابرسی می شود؛ اما از سوی دیگر، تداوم انتخاب حسابرس موجب نزدیکی بیش از حد او به مدیریت صاحبکار شده

و این موضوع ممکن است موجب اثر منفی بر استقلال حسابرسی و مخدوش شدن کیفیت حسابرسی شود

محدودیت ارتباط شخصی و مالی با صاحبکار

ممنوعیت هرگونه ارتباط مالی و شخصی شرکا و اعضای گروه حسابرسی با واحد مورد رسیدگی از جمله عواملی است که در

پژوهشهای اخیر به عنوان عوامل مؤثر بر کیفیت حسابرسی مطرح شده است ( Francis, 2011 ). همچنین، محدودیت سطح

حق الزحمه  حسابرسی از یک صاحبکار به نسبت کل درامد دریافتی مؤسسه حسابرسی در طول یک دوره مالی نیز از دیگر

عوامل ذکر شده در تحقیقهای جاری است . یکی از مهمترین الزامهای قانونی، آن است که حسابرسان نمی توانند در واحد مورد رسیدگی سمت های مدیریتی داشته باشند.

ممنوعیت ارائه خدمات غیراطمینان دهی

ارائه خدمات غیرگواهی دهی از سوی حسابرسان، یکی از مهمترین مسائلی است که استقلال حسابرس را تحت تأثیر قرار می دهد و راه حلهای آن، مشابه راهکارهایی است که درباره موضوع ارتباط مالی و شخصی حسابرس و صاحبکار وجود دارد ، بنابراین به منظور بهبود استقلال ظاهری، لزوم وجود قوانینی که ارائه خدمات مدیریتی از سوی حسابرسان را همزمان با ارائه خدمات حسابرسی منع کند، ضروری است. این موضوع میتواند به عنوان بخشی از فاصله انتظارهای حسابرسان و استفاده کنندگان از خدمات حسابرسی از عملکرد حسابرسان، مورد بررسی قرار گیرد.

لزوم مقررات نظارتی و رتبه بندی کیفی

از آنجا که عضویت مؤسسه های حسابرسی در مجامع حرفه ای، عامل رسمیت آنها جهت اشتغال در حرفه حسابرسی است، لزوم

رعایت مقررات و استانداردهای حرفه ای برای آنان وجود دارد. حسابرسان به طور معمول طبق قانون، نیاز به صلاحیت حرفه ای دارند و برای چنین هدفی، باید براساس استانداردهای تدوین شده از سوی مجامع حرفه ای  عمل کنند؛ بنابراین، لزوم تدوین مقررات نظارتی در راستای اطمینان از استقلال حسابرسان و نیز بررسی دوره ای فعالیت آنان به وسیله مجامع حرفه ای  در جهت رعایت قوانین و استانداردها و تعیین رتبه بندی کیفی مؤسسه های  حسابرسی از این بابت، می تواند آنان را به حفظ استقلال و رعایت استانداردهای حرفه ای در تدوین برنامه های رسیدگی وادار و در عین حال، ترغیب سازد.

لزوم تدوین مقررات در خصوص حق الزحمه حسابرسی

نتیجه برخی تحقیقها نشانگر آن است که هرچه حق الزحمه بیشتری برای حسابرسان منظور شود، تلاش آنان نیز افزایش می یابد؛ اما در این صورت، حسابرسان از نظر مالی به صاحبکاران خود وابسته می شوند ( Simunic & Stein, 1987 ). در نتیجه، به خاطر نگرانی از دست دادن کار خود، ممکن است روشهای حسابرسی را به شکل مناسبی انجام ندهند که البته در درازمدت،

میتواند  عواقب مالی بدی برای آنان به همراه داشته باشد.

خلاصه و نتیجه گیری

در این پژوهش، عوامل مؤثر بر کیفیت حسابرسی در سه زمینه عملیات حسابرسی، مقررات حسابرسی و گروه حسابرسی در

قالب یک چارچوب تحلیلی مبتنی بر پژوهش های انجام شده پیشین، ارائه شده است. ویژگی های زمینه عملیات حسابرسی، بیانگر مستندسازی شواهد حسابرسی، استفاده از خدمات کارشناسی در زمینه های فنی و حقوقی، تداوم تصدی حسابرسی، پذیرش توصیه های حسابرسان )به منظور بهبود کیفی کنترلهای داخلی و در نتیجه ارتقای ویژگیهای کیفی در خصوص محتوا و ارائه مطلوب صورتهای مالی و از طرف دیگر، اظهارنظر مناسب حسابرسی(، حضور مناسب شریک حسابرسی به منظور هدایت صحیح، کارا و اثربخش برنامه حسابرسی و آشنایی نزدیک با فعالیت صاحبکار جهت ارائه قضاوت حرفه ای مناسب، کیفیت مناسب، کارا و اثربخش ارتباط گروه حسابرسی با کارکنان و گروه راهبری بنگاه در جهت درک صحیح از فعالیت صاحبکار و نقاط ضعف کنترلهای داخلی و نیز مدیریت صحیح بودجه زمانی عملیات حسابرسی در جهت کارایی و اثربخشی برنامه حسابرسی در قالب عاملی مؤثر بر کیفیت خدمات حسابرسی به نام عملیات حسابرسی است. به عبارت دیگر، زمینه عملیات حسابرسی با ویژگیهای مزبور، میتواند  بر سطح کیفی خدمات حسابرسی تأثیرگذار باشد. در صورت اجرای کارا و اثربخش عملیات حسابرسی با ویژگیهای یادشده، در جهت کشف و گزارش تحریفهای عمده صورتهای مالی در راستای کسب شهرت حرف های، کسب اعتماد استفاد ه کنندگان از صورتهای مالی، ارائه خدمات مناسب به صاحبکار و ارتقای سطح درامد و رتبه  بندی کیفی مؤسسه ها را برای حسابرسان، زمینه مناسب فراهم شده و از طرف دیگر، موجب امنیت خاطر و اطمینان استفاده کنندگان از صورتهای مالی در جهت تصمیم گیری های آگاهانه اقتصادی خواهد بود. همچنین، فعالیت گروه حسابرسی به عنوان عاملی تأثیرگذار بر کیفیت خدمات حسابرسی و بیانگر رعایت اخلاق حرفه ای خارج از عملیات حسابرسی )در جهت ایجاد فضای درک متقابل و احترام آمیز حرفه ای که بازتابی از استقلال گروه حسابرسی باشد(، نبود مشکلهای شخصی اعضای گروه حسابرسی در حین عملیات حسابرسی )که در جهت اجرای برنامه حسابرسی و آزمونهای کنترل و محتوا و در نتیجه بر توانمندی حسابرسان در جهت کشف تحریفهای با اهمیت و نیز استقلال آنها تأثیرگذار باشد(، برخورداری گروه حسابرسی از اطلاعات و توانایی فنی مناسب شریک حسابرسی )در جهت اجرای کارا و اثربخش برنامه حسابرسی منطبق با معیارهای کیفی مؤسسه های  حسابرسی(، آموزش مناسب گروه حسابرسی )در جهت کسب اطلاعات و توانایی فنی به منظور اجرای مناسب برنامه حسابرسی(، اندازه مؤسسه حسابرسی )از نظر توان برگزاری دوره های آموزشی متناسب با سطح آگاهی و توان فنی رده های سازمانی حسابرسان(  و کیفیت مدیریت گروه حسابرسی )به منظور اطمینان از اجرای کارا و اثربخش عملیات گروه حسابرسی(، می تواند بر سطح کیفی خدمات حسابرسی تأثیرگذار باشد. مقررات حسابرسی به عنوان  عامل مؤثر دیگری در سطح کیفی خدمات حسابرسی، در چارچوب کیفیت حسابرسی ارائه شد. ویژگی های ارائه شده جهت مقررات حسابرسی که نتیجه عامل مزبور می باشند شامل لزوم چرخش دوره ای حسابرسی واحدهای مورد رسیدگی، محدودیت ارتباط شخصی و مالی با صاحبکار، ممنوعیت ارائه خدمات غیراطمینا ن دهی، لزوم مقررات نظارتی و رتبه بندی کیفی و لزوم مقررات در خصوص حق الزحمه حسابرسی است. ویژگیهای مزبور از جهت ارتقای استقلال حسابرسان و نیز ایجاد انگیزه در آنان در راستای اجرای برنامه حسابرسی منطبق با استانداردهای حسابرسی است.

منابع:

• حساس یگانه یحیی، فلسفه حسابرسی، تهران: شرکت انتشارات علمی

و فرهنگی، چاپ دوم، 1388

• حساس یگانه و کاوه آذین فر، رابطه بین کیفیت حسابرسی و اندازه

مؤسسه حسابرسی، بررسیهای حسابداری و حسابرسی، دوره هفدهم،

شماره 61 ، 1389 ،صص 98 – 65

• كمیته تدوین استانداردهای حسابرسی، استانداردهای حسابرسی،

تهران: سازمان حسابرسی، چاپ هشتم، 1392

• مجتهدزاده ویدا و پروین آقایی، عوامل مؤثر بر کیفیت حسابرسی از

دیدگاه حسابرسان مستقل و استفاده کنندگان، بررسیهای حسابداری و

حسابرسی، دوره یازدهم، 1383 ، شماره 38 : 76 – 53

• مهرانی ساسان و مهدیس نعیمی، تئوری اخلاقی و تأثیر فشار بودجه

زمانی بر رفتار حسابرسان مستقل، بررسیهای حسابداری و حسابرسی،

دوره دهم، 1382 ، شماره 32 : 61 – 43